Jerzy Sołtan, herbu Sołtan urodził się 6 marca 1913 w rodzinnej siedzibie Prezma na Łotwie, niegdyś polskich Inflantach. W latach 1931-1935 studiował na Politechnice Warszawskiej. W czasie kampanii wrześniowej w 1939 dostał się do niewoli.
W obozie jenieckim w Murnau w Bawarii tłumaczył książkę „Quand les Cathédrales étaient blanche” (pol. „Kiedy Katedry Były Białe”) swojego idola – Le Corbusiera. Ze słynnym architektem prowadził ożywioną korespondencję. Wymiana listów z papieżem modernizmu zaowocowała zaproszeniem do Paryża.
Sołtan po przyjeździe do stolicy Francji w 1945 roku został od razu przyjęty do pracowni Le Corbusiera. U największego architekta XX wieku przepracował 4 lata, brał udział w prawie wszystkich ważnych, powojennych pracach słynnego Francuza. Le Corbusier wciągnął go w krąg swoich przyjaciół, ówczesnych wybitnych intelektualistów, o poglądach mocno lewicowych, m.in. egzystencjonalistę Jean-Paul Sartre`a, pisarkę Simone de Beauvoir oraz samego Pablo Picasso.
polski modernista
W 1949 roku Sołtan wraca do Polski owiany legendą współpracy z Le Corbusierem. Wiąże się z warszawską ASP i zostaje jej profesorem nadzwyczajnym. Od września 1950 roku jest dziekanem jej Wydziału Architektury Wnętrz.
Wraz z architektami Zbigniewem Ihnatowiczem i Jerzym Hryniewieckim wygrywa konkurs na Stadion X-lecia w Warszawie. Jednak wycofuje się wraz z Ihnatowiczem z projektu, odmawiając decydentom skorygowania projektu w duchu obowiązujących ówcześnie zasad socrealizmu.
W 1954 tworzy na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych Zakłady Artystyczno-Badawcze, których był główną postacią do 1967 roku. Pomimo przeciwności natury politycznej udaje mu się stworzyć zespół architektów, z którym realizuje takie obiekty jak kompleks sportowy Warszawianka, wnętrza dworca Warszawa Śródmieście, słynny bar Wenecja w Warszawie, dom towarowy w Olsztynie czy pawilon polski na Wystawie Światowej Expo w Brukseli (1958). Jest inicjatorem rozwoju wzornictwa przemysłowego w Polsce.
kompleks SKS Warszawianka
Kompleks sportowy SKS „Warszawianka” zaprojektował zespół w składzie: Wojciech Fangor, Jerzy Sołtan i Zbigniew Ihnatowicz. Obiekty zlokalizowano na skarpie wiślanej, otwierającej rozległy i malowniczy widok na równinę starorzecza Wisły, co stanowiło dla projektantów wartość o tyle istotną, że zdecydowali się na tarasową zabudowę terenu.
Podstawowym budulcem był nie tylko beton, ale także ziemia, a istotnym komponentem założenia stała się zieleń i otaczający krajobraz. Wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu autorzy próbowali wyznaczyć optymalne miejsca na poszczególne elementy - odkryty basen, tarasy do opalania i korty tenisowe.
W 1961 roku Sołtan zaprojektował we współpracy ze Zbigniewem Ihnatowiczem warszawski bar „Wenecja”, który uchodzi za jedną z najlepszych realizacji architektonicznych w powojennej Polsce. Jest modelowym przykładem modernistycznej architektury - kameralnej i doskonałej w proporcjach, skomponowanej z betonu i cegły.
dworzec Warszawa-Śródmieście
Do najlepszych dzieł modernizmu tamtych czasów należą także, w dużej mierze obecnie zdewastowane, wnętrza dworca Warszawa-Śródmieście. Zaprojektowane w latach 1960-1963 przez Fangora, Sołtana i Ihnatowicza, były absolutnym fenomenem na tle ówczesnej architektury.
Kolorystykę, światło i fakturę ścian autorzy projektowali uwzględniając postać i ruch odbiorcy poruszającego się pociągiem. Takie podejście do budowli, uwzględniające dynamikę jej użytkownika, miało wtedy prekursorski charakter w skali światowej.
Zastosowano bogaty, nowoczesny detal, między innymi kamienne okładziny z granitu i trawertynu oraz kolorowe mozaiki na ścianach i stropach, które nadały wnętrzu szlachetny charakter. Dworzec zachwycał użytkowników nie tylko estetyką, ale także funkcjonalnością, wynikającą z dużej przelotowości i zastosowania segregacji ruchu pieszego.
kariera w Ameryce
W 1959 roku na zaproszenie Jeana Luisa Serta wyjechał na wykłady na Harvardzie. Jerzy Sołtan w Ameryce zrobił spektakularną karierą akademicką. W 1961 roku przebywał na Harwardzie jako profesor wizytujący, a od 1965 jako profesor zwyczajny. W latach 1967-1974 zostaje dziekanem tamtejszego renomowanego Wydziału Architektury.
W 1975 roku zostaje dyrektorem Programu Przestrzennego Kształtowania Miast. Cztery lata później przeszedł na emeryturę.
Oprócz działalności na uczelni profesor Sołtan był członkiem licznych towarzystw naukowych na świecie, w czym pomagała mu znajomość 7 języków. Był laureatem prestiżowych nagród, między innymi Nagrody Amerykańskiego Instytutu Architektury. Uhonorowano go licznymi doktoratami honoris causa, w tym Uniwersytetu Harvarda i Politechniki Warszawskiej. Poza architekturą zajmował się także rzeźbą, grafiką i sztuką użytkową.
Jerzy Sołtan zmarł 16 września 2005 w Bostonie.
