Konkurs architektoniczny
Biuro projektowe Mirosława Nizio zajęło pierwsze miejsce w konkursie architektonicznym na projekt budynku Mauzoleum. Konkurs rozstrzygnięty został w 2009 roku, a pierwsze prace budowlane rozpoczęto w 2010 roku. Nizio Design International jest generalnym projektantem Mauzoleum, projekt obejmuje również zagospodarowania terenu a także architekturę wnętrz i koncepcja wystawy. Obecnie w Michniowie toczy się piąty etap prac realizacyjnych, budowane są dojścia od mogiły do budynku Mauzoleum.
Pierwszy etap prac na budowie Mauzoleum związany był z wykonaniem ogrodzenia działki, wykonaniem budynku technicznego oraz parkingu. Powstała wówczas także część ścieżek wiodących do mogiły. Druga faza prac polegała na wykonaniu części zagłębionej w trzeciej wybudowano fundament części otwartych, czwarta wiązała się ze wzniesieniem betonowych brył.
Bryła mauzoleum
Michniów to obecnie niewielka, licząca niespełna 500 mieszkańców miejscowość. Na tym tle wrażenie robią rozmiary mauzoleum. Budowla ma 160 metrów długości, 14 szerokości, a jej wysokość sięga 15 metrów. Punktem wyjścia dla projektantów była bryła świętokrzyskiej chałupy. W mauzoleum ten podstawowy moduł jest zwielokrotniony i powtarzany. Ciąg brył kojarzy się z kolejnymi klatkami filmu, czy szkicami pokazującymi stopniowy rozpad. „Chaty” na początku ciągu są zamkniętymi bryłami. Kolejne moduły są coraz bardziej ażurowe, ekspresyjnie porozcinane i otwarte, jak spalone szkielety budynków. Łącznie jest ich 11. Bryły wykonane z betonu i szkła kontrastują ze skromną zabudową obecnej wsi i wyraźnie odcinają się na tle porośniętych lasem świętokrzyskich wzgórz.
Pacyfikacja Michniowa
Mauzoleum upamiętnia ofiary wojny z wielu polskich wsi, a Michniów stał się ich symbolem. W czasie okupacji mieszkańcy wsi współpracowali z działającymi w świętokrzyskich lasach partyzantami. W ciągu dwóch dni w lipcu 1943 roku wojska hitlerowskie spacyfikowały wioskę. Zginęła większość mieszkańców, przeszło 200 osób, rozstrzelanych lub zamkniętych w podpalonych domach i budynkach gospodarczych. Zachowały się tylko dwa budynki, a władze okupacyjne zakazały odbudowy i uprawy pól – Michniów praktycznie zniknął z powierzchni ziemi.
Pomniki historii
Pomysł upamiętnienia tego wydarzenia nie jest nowy. Zaraz po wojnie w odbudowanej wsi powstała kaplica, niewielki pomnik, w miejscowym Domu Rolnika założono izbę pamięci. W 1979 roku w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich sformułowana została idea założenia w Michniowie nowego muzeum. Koncepcja zakładała budowę o wielkiej skali, projekt nie został jednak zrealizowany, choć temat wracał przez kolejne lata. W roku 1993 na terenie wsi stanął nowy pomnik „Pieta Michniowska", zaś cztery lata później oddano do użytkowania Dom Pamięci Narodowej. Realizacja mauzoleum kosztować będzie ok. 20 mln zł, zaś zakończenie budowy planowane jest na 2016 rok.
