Centrum handlowo-rekreacyjne Westside w Brünnen – dzielnicy Berna – położono nad wpadającą do miasta autostradą A1. Taka lokalizacja zmniejsza hałas pochodzący od autostrady i umożliwia ścisłe powiązanie komunikacyjne kompleksu z prywatnymi i publicznymi środkami transportu. Kompleks mieści funkcje handlowe, rozrywkowe i ogólnodostępną przestrzeń rekreacyjną. Obok centrum handlowego znajdują się: hotel (144 pokoi) i mieszkania dla osób starszych (95 mieszkań), łaźnie z centrum spa (10 000m2) i park fitnessu (900m2), a także plac o miejskim charakterze (city plaza).
Energooszczędność
W Westside zastosowano systemy odzysku ciepła (35 % wydajności), szczególną uwagę zwrócono na dokładne ocieplenie budynku. Praca systemów instalacyjnych jest kontrolowana centralnie. Budynek otrzymał certyfikat Minergie, świadczący o niskim zużyciu energii. Średnie roczne zapotrzebowanie na energię to około11 500 MWh. Około 50 % zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania i podgrzania wody jest zaspokajane ze spalania peletu (4000 m3 rocznie; pochodzi z drewna z okolicznych upraw), 35 % z odzysku (ciepłe, zużyte powietrze odprowadzane z centrum handlowego jest wykorzystywane do podgrzewania wody w łaźniach), a tylko 15 % ze spalani oleju opałowego, który stosowany jest jedynie w okresach szczytowego zapotrzebowania.
Świeże powietrze nawiewane jest obok świetlików w strefie witryn sklepowych w centrum handlowym. W okresach ciepłych jest ono schładzane do 14° C, a w zimnych podgrzewane. Unoszące się ciepłe powietrze rozprowadzane jest pod dachem wzdłuż szczelin w okładzinie z płyt gipsowo-kartonowych pokrywających konstrukcję świetlików. Temperatura panująca w obszarze pod dachem waha się nocami od 16-18° C, a w dzień od 26 -30o C latem i od 24-26° C zimą. Wilgotność względna latem wynosi ok. 30 % w dzień, 67 % w nocy. Zimą – bez dodatkowego nawilżania – wynosi 10-20 % dniem i 20-33 % nocą. Dzięki takim wartościom wilgotności powstawanie kondensatu pary wodnej w rejonie dachu i świetlików jest znacznie zmniejszone.
Elewacje
Trójwarstwowa elewacja wykonana jest z listew z trwałego drewna europejskiego (robinia) pochodzącego z pobliskich upraw ekologicznych. Elewację pocięto diagonalnymi liniami podłużnych okien, które przełamują prostokreślną geometrię bryły budynku.
Konstrukcja
Westside posadowiono na: konstrukcji tunelu nad arterią, na palach (w miejscach, gdzie występowały grunty nasypowe) oraz na oddzielonej od reszty konstrukcji żelbetowej skrzyni fundamentowej (hotel). Charakterystycznym elementem konstrukcji są – wynikające z koncepcji architektonicznej – bardzo mocno przechylone słupy i ściany konstrukcyjne. Wylewano je z betonu samozagęszczającego się, ale w celu skrócenia realizacji niektóre elementy żelbetowe prefabrykowano. Ze względu na skomplikowaną bryłę budynku – ostre kąty, formy krystaliczne, przenikające się prostopadłościany – rozkład sił symulowano na modelu 3D, umożliwiającym szybkie rewizje rzutów i wprowadzanie zmian. Do najtrudniejszych zadań konstrukcyjnych należał projekt kompleksu łaźni, tunelu nad autostradą i kryształowego przekrycia centrum handlowego, a także skomplikowane przeniesienie na fundamenty sił poziomych wynikających z pochylenia ścian i słupów.
Kryształowe świetliki
Przestrzeń komunikacyjna centrum handlowego jest zrytmizowana świetlikami dachowymi o formach przypominających kryształ, obłożonymi blachą cynkową i zlokalizowanymi nad strefami komunikacji pionowej (trzy na dachu centrum handlowego, jeden nad multipleksem, jeden nad częścią restauracyjną i dwa nad zespołem łaźni). Doprowadzają one zróżnicowane światło dzienne miejscami nawet do drugiej kondygnacji podziemnej. Nie zainstalowano w nich elementów do oddymiania ani wentylacji, bowiem dym i powietrze są odprowadzane z budynku w sposób mechaniczny. W celu zmniejszenia przenikania światła słonecznego szkło pokryto emalią. Stalowa konstrukcja główna świetlików waży ok. 474 ton. Oparta na niej konstrukcja aluminiowa słupowo-ryglowa jest opracowana specjalnie dla tego projektu na bazie istniejącego systemu. Wysokość profili wynosi 280 mm a szerokość 80 mm, są one wzmocnione płaskownikami stalowymi 180/10 mm. Długość poszczególnych elementów tworzących słupki wynosi6-7,5 m. Niektóre profile mają wbudowany kanał, którym prowadzony jest przewód elektryczny do podłączania sztucznego oświetlenia. Ponieważ w systemach przeszkleń nie da się uzyskać całkowitej szczelności połączeń, szczególną uwagę należało zwrócić na stworzenie odpowiednich warunków do odprowadzania kondensatu pary wodnej poprzez wyrównanie jej ciśnienia, odprowadzanie skroplin, wentylację szczelin między pakietami szybowymi. Kanały odprowadzające wodę przebiegające poziomo wyprowadzono bezpośrednio na okap, a kanały w strefie połączenia pomiędzy częściami dachu o różnych spadkach – poprzez skomplikowany system drenażu. Odpowietrzenie szczelin między pakietami szybowymi zapewniono w kierunku kalenic świetlików.
Ze względu na odmienne obciążenia, świetliki nad zespołem łaźni wykonano z profili o szerokości 76 mm, wyposażonych w systemowe uszczelki termiczne i zamontowanych na konstrukcji ze spawanych rur stalowych o średnicy dochodzącej do 400 mm. W celu odpowiedniej wentylacji zastosowano tu pięć okien dachowych z uchylnymi skrzydłami, uruchamianymi silnikami 24 V. Od wewnątrz konstrukcja wyposażona jest w przelotki do ubezpieczania prac na wysokościach. Trójwarstwowe szklenie okien zespołu łaźni zaprojektowano tak, aby odpowietrzenie i wyrównanie ciśnienia pary wodnej mogło zachodzić po całym obwodzie zestawów szklanych.
Parametry techniczne elementów świetlika nad łaźniami
Pakiety szybowe składają się z trzech szyb o grubości: zewnętrzna – 8 mm Swissdurex Neutral CN 50/25, środkowa – 5 mm Swissdurex, wewnętrzna – 13 mm ze szkła klejonego bezpiecznie, natomiast przestrzeń międzyszybowa ma 14 mm i w 90 % wypełniona jest argonem. Zestawy szklane mają 54 mm grubości, parametr transmisji energii g wynosi 24 %, transmisji światła Lt=43 %, a przenikania ciepła dla szkła Ug = 0,9 W/m2K i dla profili Uf = 0,7 W/m2K.
Centrum handlowo-rekreacyjne
Lokalizacja: Berno, Szwajcaria
Autor: architekt Daniel Libeskind, architekci prowadzący: Stefan Zopp, Barbara Holzer
Współpraca: Burckhardt+Partner
Konstrukcja: B+S Ingenieure, Bächtold & Moor
Architektura krajobrazu: 4d Landschaftsarchitekten, Weber+Brönnimann
Inwestor: Nueue Brunnen AG, Migros Aare
Inwestor zastępczy: S+B Baumanagement AG
Generalny wykonawca:
ARGE TU Westside
Rhomberg Bau AG / Strabag AG
Powierzchnia całkowita:
150 000 m2
Projekt: 2004-2008
Realizacja: 2008
Koszt inwestycji:
390 000 000 USD
