Mediolan, ważny ośrodek miejski starożytnego Rzymu, jedno z centrów kulturalnych renesansowych Włoch (mecenat rodu Sforza), zaczął się dynamicznie rozwijać w połowie XIX wieku. Miało to związek z industrializacją północnej Italii. Miasto stało się finansową stolicą zjednoczonego państwa, było ośrodkiem przemysłu chemicznego (Pirelli), a od początku XX wieku także samochodowego (Alfa Romeo).
W drugiej połowie XIX wieku bogata, przemysłowa metropolia rozrosła się poza granicę dawnych murów miejskich. Lokalne władze starały się nadać centrum bardziej reprezentacyjny charakter. Jego przebudowa, według projektu Cesare Beruto z 1888 roku, objęła fragment między placem Katedralnym, a Zamkiem Sforzów. W pobliżu Castello Sforzesco powstały luksusowe kamienice oraz pałace arystokracji i burżuazji. Bliżej placu Cordusio wzniesiono banki i siedziby firm w stylu akademickiego historyzmu. W zamożnym Mediolanie budowano z rozmachem. Bogatą oprawę architektoniczną nadano nawet nowemu cmentarzowi w dzielnicy północnej (Cimitero Monumentale, Carlo Macciachini, 1860-1897).
Na początku XX wieku miasto, obok Turynu i Palermo, stało się najważniejszym ośrodkiem włoskiej secesji, tak zwanego Stile Liberty lub Stile Floreale. Mediolańską secesję wyróżnia bujny, inspirowany barokiem, detal rzeźbiarski na elewacjach. Najbardziej znany budynek secesyjny to Palazzo Castiglioni (Giuseppe Sommaruga, 1901-1904, corso Venezia 47).
W pierwszej połowie XX wieku w Mediolanie narodziły się najważniejsze nurty architektury włoskiej: futuryzm, novecento i racjonalizm. Futuryzm nie wyszedł poza wizjonerskie szkice. Novecento, opierające się na interpretacji i twórczym przetworzeniu form klasyczno-renesansowych, stało się stylem dominującym w latach 20. Ale już w 1926 roku grupa młodych, zafascynowanych funkcjonalizmem architektów założyła Gruppo 7 (Grupę Siedmiu). Jego włoska odmiana nosi nazwę racjonalizmu. Dobrym przykładem tego nurtu jest apartamentowiec Casa Feltrinelli (Alberico i Lodovico di Belgiojoso, 1934, ul. Manin 37). Jednak w czasach faszystowskich przeważał nie racjonalizm, ale umiarkowany modernizm. Najbardziej reprezentatywna realizacja w tym duchu to monumentalny Pałac Sprawiedliwości (Marcello Piacentini, 1931-1940, Porta Vittoria).
