Idea stworzenia Rezerwatu zrodziła się w efekcie przypadkowego odkrycia. Podczas budowy prywatnego domu, natrafiono na pozostałości dawnych umocnień – wału otaczającego piastowski ośrodek grodowy z X wieku oraz renesansowego muru okalającego wyspę, który powstał w XVI wieku z inicjatywy biskupa Jana Lubrańskiego.
Interesująca bryła
Konkurs na projekt Rezerwatu Archeologicznego został rozstrzygnięty w październiku 2009 r. Zwycięską koncepcję autorstwa poznańskiej pracowni Toya Design jurorzy docenili za interesujące rozwiązanie bryłowe wpisujące się w krajobraz kulturowy Ostrowa Tumskiego", „intrygujące rozwiązania przestrzeni wystawienniczej" oraz „uwzględnienie i udokumentowanie dawnego historycznego przebiegu wałów z X wieku”.
Projektując budynek dla tak specyficznej lokalizacji, architekci dążyli do stworzenia formy, która nie zdominuje otoczenia, a wręcz przeciwnie – bezkolizyjnie wpisze się w zastany kontekst. Czynnikami determinującymi formę i funkcję 'Rezerwatu' stały się więc ściśle określone parametry zastanej substancji archeologicznej, a także kontekst historyczny, architektoniczny i przyrodniczy Ostrowa Tumskiego.
Hol z betonowych płyt
Ze względu na swoje przeznaczenie, budynek zaprojektowany został "od środka", wokół reliktów dawnych umocnień. Jego wewnętrzna kompozycja pomyślana została jak scenariusz "podróży w czasie", podczas której zwiedzający, pokonując kolejne "warstwy", docierają do początków państwa Piastów. Zgodnie z tą ideą, wnętrze zyskało wyraźnie określony kierunek podkreślony przez podłużne ściany, które tworzą kolejne przegrody-warstwy i określają rytm zwiedzania, prowadząc od rozświetlonego, słonecznego wejścia ku ukrytemu w ziemi zabytkowi. Taka aranżacja ma także służyć wykreowaniu atmosfery tajemnicy, która – początkowo mozolnie wykradana przez badaczy z pokładów ziemi – jest teraz ogólnodostępna i możliwa do odkrycia przez każdego.
Nawiązujący do archeologii i historii motyw warstw został także w dwojaki sposób powtórzony na elewacjach budynku. Część z nich pokrywają poziome pasy nieregularnego, rozedrganego wątku ceglanego, natomiast blok mieszczący strefę ekspozycyjną i hol wejściowy obłożony został betonowymi płytami i osłonięty szklaną ścianą kurtynową.
Światło wpada przez szczelinę
Kolejną warstwą, która odgrywa istotną rolę w kształtowaniu przestrzeni i atmosfery budynku, jest światło. Zalanej nim strefie wejściowej przeciwstawiona została główna sala ekspozycyjna, w której podziwiać można relikty wału z X wieku. Ponieważ duża ilość światła słonecznego mogłaby mieć negatywny wpływ na wyeksponowaną tkankę historyczną, została ona oświetlona za pomocą reflektorów, a dzienne światło wpada do wnętrza przez znajdującą się tuż nad poziomem gruntu 'szczelinę' utworzoną z matowych, szklanych belek.
W budynku 'Rezerwatu', oprócz przestrzeni ekspozycyjnej, znajduje się hol wejściowy prowadzący do części recepcyjnej z kasami, szatnią, punktem informacyjnym, toaletami i miejscem odpoczynku, część edukacyjna z salą multimedialną oraz ekspozycją zabytków ruchomych, a także ulokowana na piętrze strefa zarezerwowana dla pracowników, mieszcząca pokój socjalny, biuro, magazyn, toalety oraz pomieszczenia techniczne.
Rezerwat Archeologiczny to kolejny – obok Interaktywnego Centrum Historii Ostrowa Tumskiego – element Traktu Cesarsko-Królewskiego pokazującego początki polskiej państwowości w Poznaniu.
Metryczka:
Obiekt: REZERWAT ARCHEOLOGICZNY na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, ul.Posadzego
Inwestor – MUZEUM ARCHEOLOGICZNE w Poznaniu
Autor – TOYA DESIGN Tomasz Wojtkowiak,
projektanci architektura:
Jarosław Wyszyński
Anna Sędecka
Ewa Ćwiklińska
Tomasz Migdałek
Tomasz Wojtkowiak
instalacje elektryczne: ELGRAF Andrzej Graf
konstrukcja: Janusz Makowski
instalacje sanitarne: JTJ PROJEKT Jarosław Hernes
Generalny wykonawca - P.B. "Jack-Bud" Jacek Grabowski
Powierzchnia terenu - 1002,00 m2
Powierzchnia zabudowy - 435,00 m2
Powierzchnia użytkowa - 501,93 m2
Projekt - 2010
Realizacja – 2011-2012
Koszt inwestycji – 9 700 000 PLN
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju
w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013
