– W sierpniu 1939 roku moja mama postanowiła mnie i mego brata zawieźć do Gdyni, żebyśmy zobaczyli nowy port. Jakaś bardzo elegancka dama w wielkim kapeluszu i w białej sukni, widząc niewiastę z dwojgiem małych chłopców na ulicy, zaczepiła mamę i dowiedziała się, że szukamy noclegu. Zaprosiła nas do siebie, do kamienicy na rogu ulicy Świętojańskiej. Niedawno przeczytałem w książce pani Sołtysik, że to była kamienica państwa Orłowskich, jedna z najpiękniejszych, jakie Kupiec w Gdyni postawił – wspomina profesor Olgierd Czerner, założyciel Muzeum Architektury we Wrocławiu. Książka, z której dowiedział się, gdzie i u kogo w dzieciństwie nocował, to Gdynia, miasto dwudziestolecia międzywojennego. Urbanistyka i architektura, napisana przez Marię Sołtysik, a wydana w 1993 roku przez PWN. – Kupiec był dla nas wielką niewiadomą. Nie wiedzieliśmy, że nie był profesorem wcześniej, a swego dorobku architektonicznego nigdy nie prezentował. Natomiast z rozmowy z nim o naszych studenckich projektach wynikało, że jest projektantem o ogromnej praktyce – dodaje profesor Czerner, w latach 1947-1952 student Politechniki Wrocławskiej. Zbigniew Kupiec był jednym z jego profesorów, dziekanem wydziału architektury.
Pełniąc tę funkcję, cały czas projektował: siedzibę Wydziału Lotniczego i Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej, rekonstrukcję opactwa benedyktynów w Tyńcu pod Krakowem i Dom Turysty w Zakopanem. Te gmachy z modernizmem miały już niewiele wspólnego. – Byliśmy wtedy zbuntowani, młodzi i nie bardzo podobało nam się to, co robił profesor. To były jakieś regionalizmy, obce prądom, które płynęły ze świata. Wtedy nie znaliśmy jego dokonań gdyńskich, o których dowiedzieliśmy się całkiem niedawno.
Poza tym na modernizm polski wówczas jeszcze nie bardzo zwracano uwagę. Znaliśmy jedynie realizacje zakopiańskie oraz krakowskie profesora Kupca z czasów okupacji, taki heimat stil. To nie wzbudzało jakichkolwiek pozytywnych emocji i nie wzbudza do dziś – wspomina profesor Dariusz Kozłowski, dziekan Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, na której od 1952 do 1990 roku wykładał Zbigniew Kupiec, pełniąc także różne funkcje, w tym prorektora. Najbardziej znana realizacja krakowska Kupca to zespół mieszkaniowy przy obecnej ulicy Królewskiej, zbudowany w latach 1940-1943 przez władze okupacyjne dla urzędników niemieckich. Architekt pracował wówczas – po wypędzeniu Polaków z Gdyni – w niemieckim Urzędzie Budowlanym (Bauamt). – Budynki przy ulicy Królewskiej są w jego tworczości zwrotem, przejściem od architektury modernistycznej do tradycyjnej czy regionalnej. Przy czym są tam wykorzystane elementy modernistyczne, jak rytm okien albo niezdobione elewacje. Jednak głównym aspektem jest urbanistyka – to całkowicie nowe rozwiązanie w skali Krakowa. Wcześniej mieliśmy zabudowę pierzejową, a tutaj pojawiają się otwarte ku ulicy zielone wnętrza – twierdzi doktor Kazimierz Butelski, wykładowca na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej i organizator jubileuszowej wystawy Zbigniewa Kupca. – Realizując zespół przy Królewskiej Kupiec po raz pierwszy miał do czynienia z nieznanym, anonimowym odbiorcą. Jego wcześniejsze budynki to domy jedno- lub wielorodzinne albo obiekty użyteczności publicznej. Krakowskie domy różnią się jakościowo od realizacji gdyńskich, które były luksusowe, a te były biedne – uzupełnia Butelski. Bieda to jednak pojęcie względne. Wystarczy rzucić okiem na ceny, jakie osiągają obecnie mieszkania zlokalizowane w tych „biednych” budynkach. Nowe „apartamenty” nieprędko je dogonią.
-
Biała bryła na skraju lasu, czyli dom od PL.architekci
Inspiracje modernizmem, funkcjonalna architektura wnętrz, otwarcie na krajobraz – projekt domu jednorodzinnego w Poznaniu więcej
-
Modernizm, dekonstruktywizm i architektura współczesna – filmy o architekturze w Gdyni
Gdyński Szlak Modernizmu zaprasza na przegląd filmów o architekturze XX i XXI wieku; wstęp bezpłatny więcej
-
Modernistyczne wizje miast Le Corbusiera i współczesne problemy urbanistyki. Polska premiera książki Jane Jacobs
Już w połowie listopada Centrum Architektury wydaje „Śmierć i życie wielkich miast Ameryki" autorstwa Jane Jacobs – publicystki i zaangażowanej aktywistki miejskiej. Po raz pierwszy przełomowa książka o architekturze, urbanistyce i życiu miast ukarze się języku polskim. Publikacja porusza m. in. ideologię Le Corbusiera i praktykę modernistycznego planowania przestrzennego miast więcej
-
Opera Narodowa. Modernizm, sport i syjoniści
W galerii Opery Narodowej w Warszawie trwa wystawa przypominająca historię żydowskiego sportu lat 20. i 30. XX wieku, "Żydzi – Sport – Warszawa” więcej
- WNĘTRZA: Biała bryła na skraju lasu, czyli dom od PL.architekci
- WIDEO I FOTO: Modernizm, dekonstruktywizm i architektura współczesna – filmy o architekturze w Gdyni
- ROZMOWY O ARCHITEKTURZE: Modernistyczne wizje miast Le Corbusiera i współczesne problemy urbanistyki. Polska premiera książki Jane Jacobs
- LIFESTYLE: Opera Narodowa. Modernizm, sport i syjoniści
- DESIGN: Brazylijski modernizm i polski design. The Spirit of Poland 2014
