Świętokrzyski Sztetl im. Majera Małego w Chmielniku to edukacyjno-muzealnego projekt stworzony w dawnej synagodze. Zamknięto tam ekspozycję, która poprzez nowoczesne technologie pokazuje życie dawnego sztetla. Autorem projektu jest Mirosław Nizio, właściciel pracowni Nizio Design International.
Świętokrzyski Sztetl projektu Nizio Design International
Świętokrzyski Sztetl, który będzie dostępny dla zwiedzających już na początku stycznia 2014 roku opowiada historię dawnego żydowskiego miasteczka i codziennego życia jego mieszkańców. Cała wystawa zbudowana jest przy użyciu prostych form architektonicznych i multimedialnej ekspozycji. Ściany starej synagogi zostały jedynie przemalowane na biało, bowiem projekt nie zakładał ani ingerencji w ich strukturę ani odtwarzania pierwotnego wyglądu ścian pokrytych niegdyś freskami. Ta biel skontrastowana jest z umieszczoną wewnątrz synagogi monumentalną czarną, sześcienną bryłą z metalu. Jej wnętrze tworzy przestrzeń wystawienniczą. Używając kontrastujących kolorów i form projektanci Świętokrzyskiego Sztetla odwołali się do relacji pomiędzy dwoma narodami – polskim i żydowskim.
Szklana bima w centrum wystawy
Centrum wystawy Świętokrzyski Sztetl jest szklana bima wzorowana na XVIII-wiecznym oryginale. Bima jest najważniejszym miejscem w synagodze. Najczęściej przyjmuje ona formę baldachimu, a podczas nabożeństw to właśnie z niej kapłan odczytuje Torę. Chmielnicka bima jest unikatem na skalę światową. Wszystkie jej elementy, w tym także stół do czytania Pięcioksięgu, wykonane zostały z wielkoformatowego szkła. Do skonstruowania chmielnickiej bimy użyto go aż 5 ton tego materiału. Wszystkie połączenia wykonano za pomocą niewidocznych dla oka klejów i podkonstrukcji pleksiglasowej, całość utwardzono promieniami ultrafioletowymi. Wystawa przeniesie odwiedzających w czasie. Będą mogli poczuć atmosferę gwarnego targu czy też żydowskiej szkoły. Tę historyczną wędrówkę umożliwią ekrany dotykowe, multimedialne mapy i ukryte głośniki, z których popłyną charakterystyczne dźwięki.
Sztetl w Chmielniku
Sztetl to nazwa na małe miasteczko żydowskie. W dawnej Polsce istniało kilkadziesiąt takich miejscowości. W XVII wieku Żydzi otrzymali także prawo do osiedlania się w Chmielniku. Wtedy misto w 80 procentach zamieszkane było przez ludność żydowską i dzięki temu stało się największym sztetlem w regionie. W latach 1941-1943 w Chmielniku istniało getto. Od października 1942 do marca 1943 roku z Chmielnika do obozu zagłady w Treblince wywieziono ponad 13 tysięcy osób. Ideą i celem przyświecającym powstaniu Świętokrzyskiego Sztetlu jest przywrócenie pamięci o współistnieniu w tym mieście dwóch kultur – żydowskiej i polskiej.
