Baptysterium

Baptysterium – w chrześcijańskiej architekturze sakralnej budowla albo wydzielone pomieszczenie, w którym odbywa się obrzęd chrztu.
W najwcześniejszym etapie chrześcijaństwa chrztu udzielano przez zanurzenie w wodach rzeki czy sadzawki. Rozpowszechnienie chrześcijaństwa na terenie imperium rzymskiego wiązało się z wykształceniem nowych form obrzędu, zapewne odbywającego się także w domach – miejscach modlitwy. Najstarsze zachowane baptysterium odkryte zostało w  Dura Europos nad Eufratem (obecnie Syria). Znajduje się ono w tzw. domu chrześcijan i jest stosunkowo niewielkim (7x3 metry), polichromowanym pomieszczeniem z basenem chrzcielnym ujętym w aediculę. W IV stuleciu baptysteria były zazwyczaj niedużymi salami przylegającymi do głównej bryły kościoła, choć po edykcie mediolańskim zaczęto też wznosić większe, wolnostojące budynki.  
Dopiero na przełomie IV i V stulecia ustaliły się formy architektoniczne baptysterium. Choć początkowo stosowany był plan prostokąta, stopniowo jako najwłaściwszy został przyjęty plan centralny, przede wszystkim plan regularnego ośmioboku i koła, niekiedy dwunastokąta. Wnętrze zazwyczaj było jednoprzestrzenne, pozbawione podziałów. Budowle te nawiązywały do wzorów antycznych, w tym mauzoleów. 
Wolnostojące baptysteria budowano przede wszystkim na terenie obecnych Włoch od drugiej połowy IV do XIII wieku (Mediolan, Florencja, Piza i in). Zazwyczaj powstawały przy większych kościołach, przede wszystkim katedrach, od strony zachodniej. W innych krajach takie rozwiązanie stosowano rzadko, w Polsce nie było spotykane.
Centrum baptysterium jest piscina, wypełniony wodą basen, w którym zanurzano lub polewano wodą osoby przystępujące do chrztu. Kiedy forma chrztu zmieniła się i niepotrzebne stały się zbiorniki-sadzawki (zastąpione przez chrzcielnice), zaprzestano budowy kolejnych baptysteriów.

Baptysteria: bazylika św. Jana na Lateranie w Rzymie, baptysterium przy katedrze we Florencji, Baptysterium Ortodoksów w Rawennie, ośmioboczne baptysterium z absydą w Pridraga (Chorwacja)

Data publikacji: 8.01.2014 12:00
Tagi: Baptysterium, chrześcijaństwo, kościół
Żaden utwór zamieszczony w serwisie nie może być powielany i rozpowszechniany lub dalej rozpowszechniany w jakikolwiek sposób (w tym także elektroniczny lub mechaniczny) na jakimkolwiek polu eksploatacji w jakiejkolwiek formie, włącznie z umieszczaniem w Internecie - bez pisemnej zgody TIME S.A. Jakiekolwiek użycie lub wykorzystanie utworów w całości lub w części z naruszeniem prawa tzn. bez zgody TIME S.A. jest zabronione pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.