Esplanada to rodzaj szerokiej ulicy, otwartej przestrzeni z aleją spacerową przeznaczoną dla ruchu pieszego, deptakiem. W historycznych miastach europejskich esplanadą nazywano niezabudowany pas otaczający obwarowania. Przestrzeń ta była pusta ze względów obronnych, na esplanadzie nie wolno było znosić budynków, usuwano z niej także drzewa. Celem było zachowanie jak najlepszej widoczności, tak, by nic nie przeszkadzało w skutecznym ostrzale przedpola.
Rozwój techniki wojskowej sprawił, że dawne fortyfikacje stały się przestarzałe. Wiele z nich zburzono, a uzyskany teren przeznaczono na budowę dróg, zabudowano albo przekształcono w tereny zielone (planty). Esplanady w XIX wieku stały się przestrzenią publiczną.
W szerszym, późniejszym znaczeniu termin esplanada używany jest jako określenie deptaka, często jako synonim promenady. W wiktoriańskiej Anglii popularne stały się esplanady umiejscowione na brzegu morza, pozwalające na spacery wzdłuż plaży.
Powiązane hasła: aleja, bulwar, korso, nowy urbanizm, promenada, rambla, ulica, urbanistyka