Kartusz to panel o ozdobnym obramowaniu, stosowany jako motyw dekoracyjny, charakterystyczny dla przede wszystkim dla architektury barokowej. Występuje także w malarstwie monumentalnym, tablicowym, miniaturach, również w ebenistyce, jako motyw dekoracyjny na nagrobkach, epitafiach. Stosowany od wczesnego renesansu, bardzo popularny w architekturze manierystycznej i barokowej.
Kartusz jest ozdobnym obramowaniem tarczy herbowej, inskrypcji, płaskorzeźby czy malowidła. Rama bywa bardzo bogato zdobiona, z dekoracją ornamentalną, figuralną, puttami albo figurami zwierząt. Pole może mieć różne kształty, począwszy od czworoboku, przez owal, kształt stylizowanego serca, po formy niesymetryczne, popularne zwłaszcza w dekoracjach rokokowych.
Termin „kartusz” jest zaczerpnięty z języka francuskiego (cartouche).
Kartusz egipski
Ten sam termin określa staroegipski hieroglif (por. architektura starożytnego Egiptu) w formie ramki, wewnątrz której wpisane było imię władcy.
Powiązane hasła: ornament okuciowy, ornament zwijany
poprzednie hasło
