Osiedle mieszkaniowe to w urbanistyce określenie jednostki mieszkaniowej mniejszej od dzielnicy, składającej się z zespołu budynków mieszkalnych oraz towarzyszącej im infrastruktury, obiektów usługowych i handlowych, terenów zieleni. Wszystkie te elementy osiedla są całością pod względem terytorialnym a także kompozycyjnym (osiedle domów jedno- lub wielorodzinnych). Poszczególne obiekty połączone są ze sobą pieszymi szlakami komunikacyjnymi a także ciągami dróg o mało intensywnym ruchu i ograniczonej prędkości. Drogi wyższej klasy przeprowadzone są na zewnątrz osiedla, łączą je z pozostałą częścią miasta.
Oprócz budynków mieszkalnych na terenie osiedla znajdują się najczęściej szkoły, przedszkola, świątynie, tereny zielone.
Osiedla mieszkaniowe mogą mieć jednego właściciela (TBS, spółdzielnia mieszkaniowa) albo składać się z zespołu obiektów należących do różnych podmiotów.
Osiedla we współczesnym rozumieniu budować zaczęto najwcześniej w Niemiczech. Realizacje takie powstawały w Europie Zachodniej już w latach 20. (por. modernizm), natomiast powszechne stały się w latach powojennych w związku z koniecznością odbudowy miast. Na formę wielu osiedli w Europie, w tym Polsce, duży wpływ wywarły postanowienia Karty Ateńskiej.
W administracji termin osiedle używany jest w odniesieniu do jednostki pomocniczej w obrębie gminy.
Powiązane hasła: jednostka sąsiedzka, kolonia mieszkaniowa, Linearny System Ciągły, nowy urbanizm, TBS, woonerf,
Więcej informacji
Brukalska B., Zasady społeczne projektowania osiedli mieszkaniowych, 1948
Siemiański W., Osiedle mieszkaniowe jako fenomen urbanistyczno-społeczny, 2011