Stalle – w architekturze sakralnej, ławki dla duchowieństwa (księży, kanoników, zakonników) ustawione w prezbiterium kościoła. Mogą być wykonane z drewna albo kamienia. Stallom często nadawano efektowną, dekoracyjną formę, zdobiono płaskorzeźbami, intarsją albo polichromią. Ikonografia jest często skomplikowana i bogata, obejmuje m.in. sceny ze Starego i Nowego Testamentu, herby; uzupełniają ją ornamenty. W ławkach wydzielano poszczególne siedziska.
Typowym elementem są rozbudowane, wysokie oparcia – zaplecki. Często nad stallami rozpięty jest baldachimem, a przed siedziskami znajdują się obudowane klęczniki. W niektórych stallach dodatkowym elementem są tzw. misericordie (z łacińskiego misericordia – współczucie, litość), rodzaj wsporników, służących jako oparcie stojącym w modlitwie duchownym. W zakonach o surowszej regule elementy takie nie były stosowane.
W kościele gotyckim stalle znajdowały się w części budynku niedostępnej dla świeckich, często oddzielonej kratą, zwykle wyniesionej powyżej poziomu nawy.
Stalle stały się powszechnym elementem architektury wnętrz w średniowieczu, najbardziej efektowne rozwiązania są charakterystyczne dla baroku. Zachowały się w wielu kościołach katedralnych, klasztornych i kolegiatach, w Polsce i za granicą. Do polskich przykładów należą m.in. rokokowe stalle w opactwie cysterskim w Henrykowie, niewielkie stalle gotyckie w Strzegomiu, stalle w kościele przyklasztornym w Tyńcu, kościele farnym w Kazimierzu Dolnym i inne.
(por. stela)
poprzednie hasło
