Piersi na talerzu. Retrospektywa prac Aliny Szapocznikow w Brukseli

Powrót królowej

Retrospektywa dzieł Aliny Szapocznikow, zdaniem francuskiego dziennika "Le Monde", uświadamia widzom, że polska artystka była jedną z wielkich, choć wciąż niedocenionych rzeźbiarek XX wieku. Kuratorki wystawy "Sculpture Undone” w Centrum Sztuki Współczesnej WIELS, aby przybliżyć widzom jej postać, skupiły się na najbardziej eksperymentalnym okresie twórczości. W latach 60. artystka wyjechała bowiem do Paryża, gdzie miała możliwość korzystania z nowych materiałów, w tym tworzyw sztucznych. Na ten okres przypada najbardziej płodny czas jej twórczości i dzieła z tego okresu pokazywane są w brukselskim WIELS.

Szapocznikow była jedną z pierwszych artystek odnoszących się bezpośrednio do cielesności, biologii, funkcjonowania ciała, jego rozpadu czy wreszcie fizjologii płci. Jej rzeźby to głównie odlewy fragmentów ciała, rzeźbiarskie kolaże. Tym bardziej wstrząsające, że autorka długo zmagała się z nowotworem piersi. Jedną z jej ostatnich prac były podane na spodeczku kobiece piersi z cyklu „Desery”.

Sfera prywatna

Już na początku twórczości Szapocznikow zwróciła się w stronę sfery prywatnej. Rzeźba „Pierwsza miłość” (1954) pokazuje młode ciało kobiety. Niewinnej, lecz z rozbudzoną zmysłowością. Późniejsze, paryskie dzieła, będą do niej nawiązywać. Jako dojrzała artystka, która ma za sobą także doświadczenia holocaustu, Szapocznikow „schodzi jednak niżej”. W jej rzeźbach ciało „rozpada się”, „zanika”.

Odlane z poliestrów o lekko świecącej powierzchni są „jak żywe”, dlatego zarówno pociągające, jak i odpychające. Dążenie do autentyczności było dla artystki bardzo ważne, dlatego tworzyła odlewy własnego ciała lub najbliższych jej osób. Tytuł wystawy „Rzeźba nieskończona”odnosi się bezpośrednio do dzieł Szapocznikow, fragmentów brzucha, piersi, twarzy. Jej dzieła to mieszanka surrealizmu, nowego realizmu i pop artu.

Like a rolling stone

Rzeźby Szapocznikow poprzez swoją autentyczność są niczym fotografie, a prace z ostatniego okresu to rodzaj kroniki choroby artystki. Świadoma ograniczeń swojego ciała, chora na raka rzeźbiarka tworzy wtedy cykl„Zielnik”, „Fetysze” i „Wielkie nowotwory I, II”. Ta ostania praca to nieregularna forma przypominająca głaz, w którą zatopione jest zdjęcie uśmiechniętej twarzy.

Cielesne odbicia własnego ciała przypominają niekiedy całuny Ewy Kuryluk i malarstwo Yvesa Kleina. To dlatego jeden z francuskich badaczy napisał: "eksperymentowanie z ciałem, nie było wolne od odrazy, gdyż każde ciało zawiera w sobie swój własny schyłek. Fetyszystyczny katalog Aliny miesza erotyzm z egzorcyzmem. Nigdy nie wiadomo dokładnie, czy piersi lub uda wyłaniają się z łoża zniszczonego od uścisku, czy też z Błota Hiroszimy. Czy są miłością czy śmiercią".

• 
  Współczesna architektura polska w CSW w Toruniu

  PRZEŁOM. Architektura w Polsce po 1989 roku to nowa wystawa eksponowana w Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu więcej

• 
  Współczesna architektura Warszawy: Thomas Phifer – spotkanie

  Architekt nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MSN) i TR zaprezentował projekt jednego z najbardziej wyczekiwanych warszawskich budynków więcej

• 
  Współczesna architektura cienia w Muzeum Sztuki Nowoczesnej

  W warszawskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MSN) do 2 lutego 2015 oglądać można wystawę „Architektura cienia”, zwracającą uwagę na wstydliwe traktowane przestrzenie i bryły – toalety, szalety i targowiska więcej

• 
  Murale w wersji techno. Architektura wnętrz Technoparku

  W rozbudowanym Technoparku Pomerania w Szczecinie znajdą się m.in. sale wystawowe. Surową architekturę wnętrz zmieni sztuka współczesna więcej

• ARCHITEKTURA: Współczesna architektura polska w CSW w Toruniu
• ARCHITEKTURA: Współczesna architektura Warszawy: Thomas Phifer – spotkanie
• ARCHITEKTURA: Współczesna architektura cienia w Muzeum Sztuki Nowoczesnej
• WNĘTRZA: Murale w wersji techno. Architektura wnętrz Technoparku
• ROZMOWY O ARCHITEKTURZE: Wystawa architektoniczna „Tygrysy” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Skopje

Źródło: www.culture.pl

Autor: Marta Żylska

Zdjęcia: WIELS, Charles De Borggraef, Obieg

Data publikacji: 28.09.2011 15:54