Miasto, które nie istnieje
Zbyszko Siemaszko przez kilkadziesiąt lat dokumentował zmiany zachodzące w Warszawie. Wystawa i towarzyszący jej album przygotowane przez warszawski Dom Spotkań z Historią przedstawiają dziesiątki unikalnych fotografii z lat 50. i 60. XX wieku. Odbudowane miasto gwałtownie się wówczas rozrastało i zmieniało. Siemaszko potrafił umiejętnie pokazać te zmiany. Starannie dobierając kadr i oświetlenie, pokazywał stolicę jako nowoczesną metropolię. Szczególnie efektownie prezentują się zdjęcia nocne, z rozjarzonymi neonami odbijającymi się w karoseriach aut – symbolu nowoczesności – i w wielkich witrynach. Nocne oświetlenie pozwalało tez na wyeksponowanie niezwykłych brył budynków. Wysunięty dach kasy biletowej na dworcu Warszawa Powiśle na czarnym tle unosi się jak statek kosmiczny, odbudowany Teatr Wielki sprawia wrażenie jeszcze bardziej monumentalnego niż zwykle. Z kadru usunięto to, co niepotrzebne. Z drugiej strony fotograf często przyglądał się też architektonicznemu detalowi, fotografował wnętrza, niekiedy zestawiał motywy w fotomontażach choćby dla pokazania różnorodnych form warszawskich neonów.
Nowoczesna architektura i sztafaż
Przygotowując reportaże dla tygodnika „Stolica” Siemaszko fotografował nowe osiedla, dworce kolejowe, małą architekturę, wszystko, co wzbudziło jego zainteresowanie. Do wielu obiektów wracał. W albumie „Sen o mieście...” takim powracającym bohaterem jest Rotunda. Na jednym ze zdjęć uchwycona została jej budowa, na innym widać ukończony budynek i intensywny ruch na skrzyżowaniu ulicy Marszałkowskiej i Alej Jerozolimskich. Daje się uchwycić oszałamiające tempo odbudowy w latach, gdy nowe budynki wyrastały w ciągu tygodni i miesięcy.
Choć główną rolę u Siemaszki gra zawsze architektura, dla współczesnego widza interesujące mogą się okazać także postaci przechodniów. Fotograf traktuje je jak malarski sztafaż. Okutana w miękki płaszcz kobieta pchająca wózek przecina rząd prostopadłościennych budynków WSM Mokotów; drobne postaci wypełniają chodniki Krakowskiego Przedmieścia; pojedyncza figurka podkreśla skalę zabudowy Muranowa.
Polowanie
Miasto ze zdjęć Siemaszki dziś wygląda inaczej. Niektórych ujęć nie da się współcześnie wykonać, nowe drzewa zasłaniają budynki. Fotograf wybierał też często nietypowe punkty widokowe, ustawiając statyw na dachach budynków czy wysoko na dźwigach budowlanych. Nazwy ulic nie pomagają, w końcu nie każdy wie, że dzisiejszej ulicy Płockiej do początku lat 90. patronował Patrice Lumumba. W ten sposób przeglądanie albumu zmienia się w emocjonujące rozwiązywanie łamigłówki; znane miejsca pokazują się z nowej strony.
Album o architekturze
Wydany przez DSH album prezentuje 69 fotografii Zbyszka Siemaszki. Każde zdjęcie opatrzone jest krótkim komentarzem. Wstęp napisał varsavianista Jerzy S. Majewski. Za efektowną szatę graficzną albumu odpowiada Piotr Chuchla, absolwent wydziału Sztuki Mediów ASP w Warszawie. Elegancka, srebrno-czarna okładka powtarza motyw warszawskiego pejzażu, przetworzonego do granic abstrakcji.
Więcej informacji o wystawie >>
Sen o mieście. Warszawa lat 50. i 60. na zdjęciach Zbyszka Siemaszki ze zbiorów Agencji FORUM
Dom Spotkań z Historią
Warszawa 2016. s. 180, format: 22 x 22 cm, oprawa twarda, teksty w języku polskim i angielskim
Fotografii 69
Opracowanie: Katarzyna Madoń-Mitzner, Krzysztof Wójcik
Wstęp varsavianistyczny i opisy zdjęć: Jerzy S. Majewski
Cena: 59 zł
